Sarıkamış Şehitliği
Kars’ta geçirdiğiniz her an gibi Sarıkamış Şehitliği ziyareti de unutulmaz anılarınızdan olacak. Sadece mekanda değil, zamanda da yolculuğa çıkacaksınız. Sarıkamış Şehitliği’nde, tarihin izlerini takip etmek, Kars gezinizi sıradan bir seyahat olmaktan çok daha öteye taşıyacak.
Ulusal kahramanlık öykülerinin geçtiği yerler, şehitlikler, savaş ve zafer meydanları, önemli kararların alındığı mekanlar, tarihi değiştiren olaylara tanıklık eden yerler, özellikle yurtiçi turizminde her zaman yoğun ilgi görmüştür, bu ilgi Sarıkamış Şehitliği’nde de görülmektedir. Ulusal birlik duygularını beslemesi bir yana, vatan toprağı için canını feda etmişlere duyulan minnet duygusuyla yurdun dört bir yanından gelenler, şehitlikleri ve anıt mezarları ziyaret ederler.
Çanakkale’de Gelibolu Şehitliği, Samsun’da Bandırma Gemi Müzesi, Sivas’ta Kongre Binası ne ise Kars’ta da Sarıkamış Şehitliği aynı değerde ve anlamdadır. Manevi değeri ve tarihi önemi ile Kars’ın kültür ve turizminin önemli emanetlerinden biridir.
Savaşlar ve işgaller görmüş kadim şehir Kars’ın dağlarında şehit düşenleri, her yıl memleketin dört bir yanından gelenler ziyaret eder. Sarıkamış’ın yıldönümü Ocak ayında yılın en soğuk zamanlarına denk geliyor olmasına rağmen binlerce kişi, ellerinde Türk bayrakları ile Allahuekber Dağlarına çıkar, Sarıkamış’ta donarak kucak kucağa ölenleri saygıyla anmak için.
Yerli turistler kadar yabancı ziyaretçilerin de yoğun ilgi gösterdiği Sarıkamış Şehitliği, Allahuekber Dağları Milli Parkı’nın etkileyici doğasının içinde olduğu için görsel olarak doğanın güzelliği ile sanatın ve tarihin buluşması gibidir. Anıtlar, donarak ölen askerlerin halini temsil eden heykeller, yemyeşil bir doğanın bağrında adeta bir açık hava müzesindeymiş gibi hissetmenize neden olur. Kar yağdığında karlar altındaki asker heykelleri, zamanda yolculuğa çıkarır ziyaretçilerini. Yüz yıl evvel yaşanmış acıklı ve tarihi bir sahnenin içinde bulursunuz kendinizi.
Sarıkamış Harekatı
Kars’ın köklü tarihindeki en hazin öykülerden biri, Sarıkamış Harekatı. Şehri, Rus işgalinden kurtarmak için başlatılan harekat sırasında Allahuekber Dağlarında donarak ölenlerin sayısının resmi olmayan rakamlara göre 90 bine yakın olduğu söylenmektedir. Osmanlı Türk askerinin içimizi burkan acısısı aynı zamanda yüzyılı aşkın bir kültürel mirasa dönüşür Kars’ta, Sarıkamış Şehitliğinde…
Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarının karşı karşıya geldiği Sarıkamış Harekatı, işgal altındaki Kars, Ardahan ve Batum’u vatan topraklarına geri kazandırmak amacıyla, Enver Paşa komutanlığında 22 aralık 1914 yılında başlar. 1. Dünya Savaşı dönemidir ve Almanya’nın desteği ile başlatılan Sarıkamış Harekatı, Osmanlı ordusunun en ağır yenilgilerinden biri olarak tarihe geçer. Sarıkamış’ın bilançosu resmi rakamlarla Osmanlı arşivlerine şöyle işlenir: donarak ölen asker sayısı 60 bin, toplam kayıp 78 bin asker. Osmanlı ordusunun en büyük askeri kayıplarından biridir.
15 Ocak 1915’te, yaklaşık bir ay sonra harekat başarısızlıkla sonuçlanır ve Sarıkamış Harekatı tarihe büyük bir hüzün ve acıyla yazılır. Neyseki 1919’da Cumhuriyet’in kurulmasıyla Kars ve Ardahan yeniden vatan topraklarına katılmış olur.
Sarıkamış Şehitliği’ndeki Şehitlikler
On binlerce şehidin, isimsiz gömüldüğü Sarıkamış Şehitliği, Türkiye’deki birçok şehitlik gibi yılın her döneminde ziyaret edilen, manevi mekanlardır. Oldukça geniş bir alanı kaplayan, ondan fazla şehitlik ve anıttan oluşan Sarıkamış Şehitliği, ülkemizin en büyük şehitliklerinden biridir.
- Yayıklı Şehitliği
Yayıklı (eski adı Divikli) Köyü’ndeki şehitliğe gömülenlerin sayısı ve isimleri bilinmiyor. 30 ve 32. tümen askerlerinin anısına yapılmış olan şehitliktir.
- Yukarı Sarıkamış Şehitliği / Dikenli Tabya Şehitliği
1950 yılında yapılan şehitliğe kaç kişinin gömülü olduğu ve isimleri bilinmiyor.
- Meçhul Asker Anıtı
Mehmetçik Asker Anıtı olarak da anılan, şiirlere konu olmuş ünlü Meçhul Asker anıtı, Sarıkamış’taki anıtlar arasındadır.
- Allahuekber Dağı Şehitliği
Kars – Erzurum karayolu üzerindeki şehitlik Sarıkamış’a altı kilometre uzaklıkta, en büyük şehitliklikerden biridir. Kaç kişinin gömülü olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte buradaki anıtlarda, şehit askerlerin bazılarının isimleri, yaşları ve doğum yerlerinin yazdığı panolar görebilirsiniz.
- Hamalı Şehitliği
Şehitler anıtı da olan Hamalı Şehitliği, Sarıkamış’a bağlı Hamalı köyündedir. Şehitliğin yapım tarihi bilinmiyor. Osmanlı – Rus harbinde ölen askerlerin gömülü olduğu şehitlikte kaç kişinin yattığı meçhul.
- Çakırbaba Şehitliği
Birinci Dünya Savaşında, Sarıkamış’ta ölen askerlerin anısına yapılan şehitliğin yapım yılı kesin olarak bilinmiyor. Bölük komutanı Çakırbaba’nın adı ile anılan şehitlikte, komutan ve binlerce askerinin birlikte şehit düştüğü tahmin ediliyor.
- Batı Kışla Şehitliği
Anıt mezarlarla şehitliğe çevrilen alanda kaç kişinin gömülü olduğu, ölenlerin kimlik bilgileri malesef kesin olarak bilinmiyor. Şehitliğin sınırları içindeki en son yapılan anıt mezarlardan biri.
Sarıkamış Şehitler Yürüyüşü
Her yıl Ocak ayının ilk haftasında binlerce kişi Sarıkamış şehitlerini anmak için Allahuekber Dağlarına yürüyor. Geçtiğimiz Ocak ayında, 20 bin kişinin yürüdüğü Sarıkamış Şehitleri Yürüyüşü, Kars Belediyesi tarafından organize ediliyor. Bembeyaz karların içinden ellerinde bayraklarla yürüyen kalabalığı görüp de etkilenmemek, duygulanmamak mümkün değil. Türkiye’nin birçok yerinden gelenler, Kars soğuğuna hazırlıksız yakalanan askerlerin ancak varabildiği noktaya, Allahuekber Dağlarında binlerce genç adamın şehit düştüğü noktaya kadar, yürüyorlar.
Sarıkamış’ın Kardelenleri
Karların altından boynu bükük açan Kardelen çiçeği, Sarıkamış şehitlerinin sembolü haline gelmiş. Çiçeğin formu, omzunda silah arkadaşını taşıyan bitap düşmüş askerin, gayretinden vazgeçmeyen duruşunu temsil etse de, Sarıkamış şehitlerinin kardelenlere benzetilmesinin hikayesi sadece bu form benzerliğinden kaynaklanmıyor. Sarıkamış’ta donarak ölenlerin çoğu öylece karların üzerinde bırakılmış ve üzerlerini karlar örtmüş. Bahar gelip de karlar erimeye başlayınca, ölenlerin cansız bedenleri, kardelenler gibi açmış kar tanelerinin içinden. İşte bu yüzden Sarıkamış Şehitleri, Kardelen çiçeğiyle anılır olmuş.