Kars Beylerbeyi Sarayı

Beylerbeyi Sarayı, Osmanlı mimarisini barındıran, 5 asırlık bir yapı. Uzun yıllar boyunca birçok hasar almış ve tahribata uğramış bu yapı, yine de görenlere hayranlık uyandırmaya devam ediyor.

Doğu ile Batı arasında kalan, Anadolu’ya açılan ortak bir kapı olan Kars; Urartular, Selçuklular, Ermeniler ve Osmanlıların dönemlerinden beri ‘kapı’ anlamına gelen Kars ismiyle bilinmiş, günümüze de bu isimle gelmiş bir şehir…

Kars bir Serhat Kenti olma özelliği taşıyor. Bunun sebebi de stratejik konumu dolayısıyla sürekli savaşlar görmüş olması. Hatta tüm bu savaşlar ve acılar nedeniyle ilk Gazi unvanını alan ve Gazi Madalyası taşıyan şehrimiz olarak tarihe geçmiş durumda. 1200- 1450 yıllarında Moğolların, 1600-1700 yıllarında İran-Sasani ve 1800 başlarında ise Rusların saldırısına uğrayan bu şehrimiz, asker şehri ya da paşalar şehri olarak da anılıyor.

Binlerce Yıllık Tarihe Ev Sahipliği Yapan Kars

Ülkemizin güzide şehirlerinden biri olan, doğal ve tarihi güzellikleriyle, tarihe tanıklık eden yapıları ile Kars, her yıl yüzlerce turist ağırlayan eşsiz bir güzelliğe sahip. Tarihin binlerce yıllık dokusunu hâlâ koruyan bu şehir, rotasını kendisine çevirenlere otantik bir tatil imkânı sunuyor. Bu şehrin en çok ziyaretçi çeken ve turist ağırlayan bölgesinde ise birçok tarihi olaya tanıklık etmiş olan Beylerbeyi Sarayı var.

Beylerbeyi Sarayı, bulunduğu bölge dolayısı ile ve Kars’a ait önemli bir yapı olması ile tarihe tanıklık etmek isteyen gezginler ve turistler için dikkat çekici özelliğini koruyor. Beylerbeyi Sarayı, son yıllarda gezi taşıtlarında ünlenen ve yolcularına retro bir hava yaşatan Doğu Ekspresi’nin de son durağı olan Kars’ta ziyaretçilerini bekliyor.

Beylerbeyi Sarayı’nın Eskimeyen Tarihi Dokusu

Kars Kalesi’nin eteklerinde, köklü tarihi ile 1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılan Beylerbeyi Sarayı, iki katlı, düzgün kesme moloz ve bazalt taşlarından yaptırılmış bir saray. Pencerelerinin yapısı ise bilinen diğer saraylara göre daha değişik, yuvarlak kemerli şekilde inşa edilmiş.

Ön cephesinde yuvarlak bir giriş kapısı bulunan, asıl giriş kapısı batı istikametinde olan sarayın, zemin kat ile 1.katı ayıran ahşap tavanı ne yazık ki günümüze kadar gelemeyip yıkılmış. 1828 yılında Osmanlı-Rus Savaşı’nda bir kısmı yıkılan Beylerbeyi Sarayı, bu büyük yıkımdan ve tahribattan sonra terk edilmiştir.

2019 sonunda restorasyon çalışmalarının tamamlandığı Beylerbeyi Sarayı, görülmeye değer bir yapı. Tüm tarihi dokusunun gün yüzüne çıktığı saray, pek çok milletin kültürel havasını barındıran zengin bir konumda bulunuyor. Bu yapıya ev sahipliği yapan Kars ise Türkiye’nin açık hava müzesi konumunda, her tarafında zenginlik ve tarih barındıran bir şehir olma özelliğini hâlâ koruyor. Bu güzelliğin korunmasını ve devamını sağlamak için de ara ara restorasyon çalışmalarına gidilen bu yapı, tarihi çok eski olan kültürel bir birikim olma özelliği taşıyor. Bu çalışmalarla olması muhtemel tahribatların önüne geçiliyor.

Beylerbeyi Sarayı’nın Eşsiz Yapısı

Kars’ta en çok ilgi gören yapılardan Beylerbeyi Sarayı, Kars Kalesi’nin hemen yanında yer alan destinasyonlarından biri. Bazı bilgilerde güncel hâlinin harap durumda olduğu söylenen yapıya ilişkin bu bilgiler doğruluk payı taşımamaktadır. 2019’un sonunda restorasyonu tamamlanan sarayın durumuna göre bazı dönemlerde tekrar çalışmalar yapılmaktadır. Son çalışmalarda ise bu sarayın içerisinde oda bölümüne rastlandı.

Beylerbeyi Sarayı’na ve Kars’a Gitmek İçin En Doğru Zaman

Kars, kışın ayrı yazın ayrı; 4 mevsim ayrı güzelliklere sahip bir kent. Kars’a gitmek için en doğru zaman, rotanızı bu kente çevirdiğiniz her zaman diyebiliriz. Fakat Kars tatili için en doğru tarihi belirlemek istiyorsanız, özellikle sayacağımız bu 4 ayda Kars’ın tarihi güzelliklerinin tadına daha da varabilirsiniz.

Mayıs ve Haziran: Kars’ta yazın birçok yerde göremeyeceğiniz güzelliklerde, kar suyuna doyan, fosfor yeşilini barındıran yeşillikleri bu aylarda görebilirsiniz. Doğanın ve Kars’ta bulunan yaban hayatının yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte nasıl canlandığına şahit olmak için bu iki ay çok güzel bir zaman.

Ocak ve Şubat: Yazları güzel olan bu şehir, kışın da ziyaretçilerine gerçeküstü bir deneyim sunuyor. Kar ile kaplı bembeyaz tepeleri, görülmeye değer çam ormanları ile Kars, kışın da bambaşka bir görüntüye bürünüyor. Özellikle donmuş Çıldır Gölü’nü deneyimlemek için Ocak ve Şubat aylarındaki gezi rotanıza Kars’ı ekleyebilirsiniz.

Beylerbeyi Sarayı’na Ulaşım

Ulaşımı oldukça kolay olan Beylerbeyi Sarayı’na şehir içindeki ulaşım araçları ile rahatlıkla varabiliyorsunuz. Belirli saatlerde kalkan toplu taşıma araçlarıyla ayrıca Beylerbeyi Sarayı’nın hemen yanındaki tarihi Kars Kalesi’ne ve Kars Müzesi’ne de ulaşmak oldukça kolay. Özel araçla da ulaşım sağlayabileceğiniz Beylerbeyi Sarayı, gittiğinizde birçok yeri de aynı anda görebileceğiniz bir konuma sahip. Kars merkezden 5 km uzaklıkta yer alan saraya yaklaşık 11 dakikada varabiliyorsunuz.

Beylerbeyi Sarayı ziyaretinizde sarayın yakınlarında yer alan Kars Kalesi’ni, Kars Turizm Müdürlüğünü, Evliya Camisi’ni, Harakani Türbesi’ni ve Apostles Kilisesi’ni de görmenizi öneriyoruz.

Restorasyon Çalışmalarından Sonra Beylerbeyi Sarayı

Sarayın restorasyon çalışmaları 2019 yılında tamamlandı fakat tahribat durumuna göre çalışmalar ara ara tekrarlanabiliyor. Şu an ziyarete açık durumda olan Beylerbeyi Sarayı’nın, ileride butik bir otel olması planlanıyor. Bu yüzden sarayın çatısına bazı demir yapılar, çelik profiller yerleştiriliyor.

1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından inşa edilen bu sarayın, özgün ruhunu koruması için başlatılan restore çalışmaları da bu ruha ve tarihe ait şekilde, mimarisi korunarak yapılıyor. Kars Valiliği tarafından butik otele dönüştürülmesi planlanan Beylerbeyi Sarayı’nın turizme kazandırılması için bu şekilde bir karara varıldığı düşünülüyor. Butik otele dönüştürülme düşüncesinden önce bazı restorasyon çalışmalarından geçen bu yapı, Kars’ın turizm olanaklarına daha da fazla katkı sağlamak, hem de yapının daha korunaklı bir hâle gelmesi için restore edilmeye devam ediliyor. Tam olarak ne zaman tamamlanıp otel hâline dönüşeceği bilinmeyen Beylerbeyi Sarayı’nın Müze Müdürlüğü ekipleri ile birlikte yürütülen bir çalışmayla en kısa zamanda hizmete açılacağı söyleniyor. Sarayın kesme taştan yapılan ve ön cephesinde bulunan kapı girişi ile pencerelerindeki kemerleri oldukça dikkat çekiyor. Çatılarındaki çelik profiller ise vinç yardımıyla yerlerine konuluyor.

Butik Otel Mi Kars Müzesi Mi?

Başka bir kesim ise 1828 yılında Osmanlı-Rus Savaşı sırasında yıkılmış hâlinin günümüze geldiği Beylerbeyi Sarayı’nın, butik otel yerine Kars’ın otantik havasını temsil eden bir müze hâline gelmesini istiyor. Kars’ın güzel ve temsili bir müzeye ihtiyacı olduğu belirten Kars Ulu Cami Derneği Başkanı Yasin Aşkın Yıldırım, Beylerbeyi Sarayı’nın bulunduğu bölgenin çok önemli ve eşsiz bir bölge olduğunu, sarayın butik otel yerine güzel bir müzeye dönüştürülmesinin Kars için daha anlamlı olacağını dile getiriyor.

Bunun sebebini ise Kars Kalesi’nin altında Harakani Türbesi, Ulu Cami, Kümbet Cami, Evliya Cami gibi ibadet yerlerinin olduğunu, bunların olduğu bölgede oteldense müze yapılmasının daha anlamlı olmasına bağlıyor. Ayrıca Yasin Aşkın Yıldırım, Kars’ta pek çok atıl vaziyette tarihi mekân olduğunu, Beylerbeyi Sarayı yerine bunların butik otele dönüştürülmesinin doğru olacağını fakat sarayın otele dönüştürülmesinin doğru bulunmadığını savunuyor. Yetkililere sarayın müze hâline dönüştürülmesi konusuna açıklık getirmelerini bekliyor.

Restorasyonda Ortaya Çıkan Tarihi Kalıntılar

Restorasyon çalışmalarında Beylerbeyi Sarayı’ndan çıkan bazı kalıntılar oldukça dikkat çekiyor. Son çalışmalarda yerleşim yerinin toprak altından çıkarılan kalıntılarından birisi ise eski tarihlerde ekmek pişirmek için kullanılan bir tandır. Bu tandırın geçmiş dönemlerden kalan ve bölgede yaşamını sürdüren kişiler tarafından yapıldığı, ekmek ihtiyaçlarının da bu bölgede karşılandığı ileri sürülüyor. Yani yapı hem tarihi hem de kültürel değerleriyle günümüzde de varlığını sürdürmeye devam ediyor.